Zapalenie otrzewnej – przyczyny

Otrzewna (łac. peritoneum) to błona surowicza, która wyściela wewnętrzną powierzchnię jamy brzusznej i miednicy. Składa się z dwóch warstw. Otrzewna ścienna pokrywa ścianę jamy brzusznej od wewnątrz i otrzewna trzewna, która pokrywa ściany narządów znajdujących się w jamie brzusznej i miednicy. Otrzewna odpowiedzialna jest również za wytwarzanie tzw. płynu otrzewnowego, który w małych ilościach naturalnie występuje w jamie otrzewnowej.
Stan zapalny otrzewnej stanowi niebezpieczne schorzenie, którego pojawienie się wynika z przedostania się bakterii lub niezakażonego płynu ustrojowego do jamy otrzewnej. Ze względu na pochodzenie możemy wydzielić następujące przyczyny zapalenia otrzewnej:

Zobacz również: Ile nie palić przed USG jamy brzucha?, USG Prostaty, USG Układu moczowego, USG ogólne, Badanie USG brzucha czy jest bezpieczne?

• pierwotne zapalenie otrzewnej – przyczyną jest infekcja krwiopochodna. Ten rodzaj zapalenia odpowiada tylko za około 1% przypadków
• wtórne, bakteryjne zapalenie otrzewnej stanowi najczęstszy rodzaj zapalenia otrzewnej. Do tego rodzaju zapalenia otrzewnej dochodzi wskutek infekcji zewnętrznej lub zakażenia zawartością przewodu pokarmowego. Stan taki możem wynikać z:
  • przedziurawienie lub pęknięcie przewodu pokarmowego związane z innych chorobami (np. ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego, przedziurawieniem wrzodu trawiennego (dwunastnicy lub żołądka), ostrym zapaleniem pęcherzyka żółciowego, ostrym zapaleniem trzustki), urazu brzucha skutkującego uszkodzeniem narządu wewnętrznego;
  • niedrożności jelit
  • chorób wątroby, dróg żółciowych, trzustki, nerek
  • powikłań po zabiegach operacyjnych w obrębie jamy brzusznej
  • chorób zarządów płciowych

Jakie są objawy zapalenia otrzewnej?

Objawem zapalenia otrzewnej, który zawsze występuje u chorego jest bardzo silny, obejmujący szybko całą jamę brzuszną ból brzucha. Ból ten dodatkowo zaostrza się przy każdym ruchu i uniemożliwia funkcjonowanie chorego. Ból brzucha przy zapaleniu otrzewnej jest tak ostry, że chory powinien jak najszybciej udać się do lekarza. Z czasem mogą pojawić się inne objawy, które zwykle towarzyszą zapaleniu otrzewnej. Wśród pozostałych objawów wymienia się:

• wymioty i nudności,
• napięcie mięśni brzucha – tzw. „deskowaty brzuch”/li>
• dreszcze i wysoka gorączka
• zatrzymanie gazów i stolca wynikające z porażenia perysaltyki jelit
• zwiększenie obwodu w pasie chorego wynikający z wzdęcia jelit i zatrzymania gazów i stolca,
• suchość w ustach i zwiększone pragnienie,
• płyn w jamie brzusznej,
• objaw Blumberga,
• trudności przy mikcji (skąpomocz),
• przyśpieszona akcja serca oddechy

Zapalenie otrzewnej – diagnostyka

Ze względu na najczęściej ostry ból brzucha pacjenci kierują się do lekarza, który na podstawie zebranego wywiadu i badania brzucha sprawdza czy pacjent wykazuje objawy charakterystyczne dla zapalenia jamy otrzewnej. W celu potwierdzenia wystąpienia u pacjenta zapalanie otrzewnej lekarz prowadzący badania może sprawdzić kilka podstawowych objawów otrzewnowych. Zaliczamy do nich objawy Blumberga, Jaworskiego, Rovsinga i objaw kaszlowy, a także objaw z mięśnia lędźwiowo-udowego i mięśnia zasłonowego (tzw. objawy pomocnicze). W celu uzyskania diagnozy w dalszej kolejności lekarz może zlecić badanie krwi w celu potwierdzenia stanu zapalnego – na przykład podwyższoną krwinek białych i stężenie białka ostrej fazy (CRP). Jeśli konieczne jest uzyskanie szerszego obrazu stanu pacjenta lekarz kieruje pacjenta na badania diagnostyczne. Dla właściwego rozpoznania zapalenia otrzewnej najczęściej pierwszym wyborem jest wykonanie badania USG jamy brzusznej. Jest to najszybsze i najtańsze badanie w diagnostyce obrazowej i pozwala wykluczyć inne dolegliwości np. kamicę nerkową. W niektórych przypadkach zapalenia otrzewnej wymaga się wykonania również tomografii komputerowej (CT).

Leczenie zapalenia otrzewnej

Leczenie zapalenia otrzewnej wymaga interwencji lekarskiej. Jedyną skuteczną metodą leczenia zapalenia otrzewnej jest wykonanie zabiegu operacyjnego, w wyniku którego usunięte zostanie źródło zakażenia. Operację można przeprowadzić laparoskopowo albo klasycznie, z otwarciem jamy brzusznej. Metoda laparoskopowa jest zdecydowanie mniej inwazyjna, lecz ze względu na wyższe koszty niestety stosuje się ją tylko w części przypadków. Dodatkowo okres rekonwalescencji po operacji zapalenia otrzewnej wykonanej metodą laparoskopową jest zdecydowanie krótszy. Pacjenci u których operacyjnie leczono zapalenie otrzewnej muszą bezwzględnie pamiętać o zachowaniu po zabiegu odpowiedniej diety. Po zabiegu należy stosować dietę lekkostrawną, nieobciążającą układ pokarmowy – chude wędliny, gotowane i duszone mięso, gotowane warzywa. Jednocześnie należy unikać produktów powodujących wydzielanie soków żołądkowych, takich jak: kawa, napoje gazowane, alkohol.