Kamica żółciowa – przyczyny

Jedną z funkcji wątroby w organizmie człowieka jest wytwarzanie żółci. Jest to bruntnożółta lub zielona płynna wydzielina biorąca udział w trawieniu i wchłanianiu tłuszczów. W jej skład wchodzi wiele związków i substancji, w tym woda, kwasy żółciowe, kwasy tłuszczowe, cholesterol, barwniki żółciowe (np. bilrubiny), fosfolipidy, białka i związki nieorganiczne, a także leki i toksyny. Żółć magazynowana i zagęszczana jest w pęcherzyku żółciowym, który drogami żółciowymi połączony jest z wątrobą i dwunastnicą.
Wchodzące w skład żółci substancje przy prawidłowej pracy organizmu rozpuszczają się w żółci i są wydalane do przewodu pokarmowego. Zaburzenia tego procesu mogą prowadzić do powstania złogów (obecności kamieni żółciowych) w większości przypadków składających się z barwników żółciowych, cholesterolu, białek i jonów nieorganicznych (najczęściej wapniowych). Skład kamieni żółciowych może być bardzo różny i często zależy od diety i trybu życia chorego – W krajach wysokorozwiniętych przeważają złogi składające się głównie z cholesterolu, a w krajach rozwijających się kamienie barwnikowe.
Ze względu na lokalizację powstawanie kamieni żółciowych możemy wyróżnić kamica pęcherzyka żółciowego oraz kamica dróg żółciowych (kamicę przewodową). W pierwszym przypadku złogi zbierają się z pęcherzyku żółciowym, a drugim w przewodach żółciowych.

Wśród czynników ryzyka kamicy żółciowej i kamicy przewodów żółciowych oraz uwarunkowań ich wystąpienia możemy wymienić

• wiek – w Polsce prawdopodobieństwo występowania kamicy żółciowej wzrasta z 15-20% u czterdziestolatków do ponad 50% u sześćdziesięciolatków
• płeć – w każdej grupie wiekowej kamica żółciowa występuje kilkukrotnie częściej u kobiet
• niewłaściwe odżywianie się – zarówno otyłość, jak i głodzenie się i gwałtowna utrata wagi istotnie zwiększają prawdopodobieństwo występowania kamicy żółciowej.
• zmiany hormonalne np. menopauza, ciąża i stosowanie hormonalnej antykoncepcji
• występowanie innych chorób – podwyższony poziom cholesterolu, cukrzyca, przewlekłe infekcje dróg żółciowych, mukowiscydoza
• hipertriglicerydemia (wysokie stężenie triglicerydów we krwi);
• predyspozycje genetyczne;
• stan po zabiegach operacyjnych – protezy, szwy chirurgiczne, resekcja żołądka, zespół krótkiego jelita;

Jakie są objawy kamicy żółciowej?

Gromadzenie się i wzrost złogów przez wiele lat może nie dawać żadnych objawów kamicy żółciowej i chory może nawet nie być świadomy ich rozwoju. Przy bezobjawowych kamieniach żółciowych często o ich istnieniu dowiadujemy się przy badaniu USG brzucha wykonywanym kontrolnie lub koncentrującym się na innym organie jamy brzusznej. Problem zaczyna narastać gdy złogi zablokują odpływ żółci z woreczka do dróg żółciowych. Może wtedy dojść do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. U chorego pojawia się kolka żółciowa, czyli napad ostrego i intensywnego bólu z prawej strony nadbrzusza. W większości przypadków ból ten może promieniować do prawej łopatki i trwać od pół godziny do pięciu godzin. Kolce żółciowej często towarzyszą wymioty, wzdęcia i nudności oraz podwyższona temperatura ciała. Pacjenci odczuwają również dyskomfort w nadbrzuszu po spożyciu tłustych pokarmów i Uczucie pełności czy ucisku w prawym podżebrzu.
Blokowanie odpływu żółci z woreczka do dróg żółciowych powoduje gromadzenie się w nim tkankowego płynu zapalnego. W efekcie obserwujemy powiększony pęcherzyk żółciowy. Barwniki żółciowe są wciąż wchłaniane do krwi i w woreczku pozostaje tylko wodnisty płyn. Utrzymywanie się takiego stanu może prowadzić do wodniaka pęcherzyka żółciowego, powikłania kamicy żółciowej. Jeśli dodatkowo dojdzie do zakażenia zawartości pęcherzyka, tworzy się w nim ropniak.

Kamica żółciowa – diagnostyka

Ze względu na najczęściej ostry ból brzucha pacjenci kierują się do lekarza, który na podstawie badania i wywiadu sprawdza czy pacjent wykazuje objawy charakterystyczne dla rozpoznania kamicy żółciowej. W dalszej kolejności lekarz zleca badanie USG jamy brzusznej. Badanie USG to podstawowa forma diagnostyki kamicy żółciowej, która wskazuje występowanie i lokalizację złogów. W większości przypadków kamicy żółciowej umożliwia ona także ocenę wielkości pęcherzyka żółciowego oraz parametry dróg żółciowych. Na podstawie badania USG lekarz w większości przypadków wykrywa nawet najdrobniejsze złogi. W części przypadków, np. gdy pacjent jest otyły lub w jelitach zgromadzone są gazy konieczne może się okazać wykonanie tomografii komputerowej (CT). W zależności od uzyskanych wyników lekarz może również zlecić badanie krwi pod kątem oceny liczby białych krwinek.

Zobacz również: USG Prostaty, Ile nie palić przed USG jamy brzucha?, USG Układu moczowego

Leczenie kamicy żółciowej

Leczenie kamicy żółciowej należy dopasować do rozpoznania i przebiegu schorzenia u konkretnego pacjenta. W łagodnych przypadkach kolki żółciowej wystarczające jest leczenie farmakologiczne i przyjęcie przeciwbólowych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. diklofenak czy ketoprofen), paracetamol. Przy małych złogów można zastosować litotrypsję, czyli rozkruszenie kamyczków falą ultradźwiękową. W przypadku dużych złogów, konieczny może okazać się zabieg operacyjny chirurgicznego usunięcia pęcherzyka żółciowego ze znajdującymi się wewnątrz niego złogami
Pacjenci którym usunięto pęcherzyk żółciowy muszą bezwzględnie pamiętać o zachowaniu po operacji odpowiedniej diety. Powinna być ona oparta na potrawach ubogotłuszczowych i wysokowęglodanowych. Należy wybierać posiłki gotowane i duszone, unikać ostrych przypraw, tłustych mięs i ryb, majonezu, margaryny i smalcu. Należy także jeść mniejsze porcje ale częściej – najlepiej około 5 posiłków dziennie.